مباني نظري و پيشينه پژوهش (فصل دو)تکنیک های شناخت درمانی

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..docx) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 40 صفحه

 قسمتی از متن word (..docx) : 
 

‏مفهوم شناخت درمانی، کاربرد و کارایی آن در پژوهش‌های روان درمانی
‏2-2-1- رویکرد شناختی
‏کلمه شناخت در لغت به معنی عمل یا فرایند دانستن است. رویکرد شناختی به شخصیت، بر نحوه‏ای که افراد از محیط و خودشان آگاه می‏شوند، نحوه‏ای که درک نموده و ارزیابی می‏کنند، یاد می‏گیرند و مسایل را حل می‏کنند، تمرکز دارد. این واقعا‏ً‏ یک رویکرد روان‏شناختی به شخصیت است؛ زیرا منحصرا‏ً‏ روی فعالیت‌های ذهنی هشیار تمرکز دارد. این تمرکز روی ذهن، مفاهیمی را که سایر نظریه‏پردازان به آنها پرداخته‏‌‏اند، نادیده نمی‏‏‏‏‏‏‏‏گیرد. برای مثال، در رویکرد شناختی، نیازها، سایق‌ها یا هیجانات را جنبه‏هایی از شخصیت می‏دانند که تحت کنترل فرایندهای شناختی قرار دارند‏ (‏شولتز، شولتز، سیدنی‌الن‏ ‏1386‏، ‏396‏). ‏آرنولد (1960) به نقش مهم شناخت در عواطف توجه کرد و احساس را فرآیندی دانست که با درک اشیاء و حوادث و ارزیابی آنها شروع می‌شود. انسان درباره خوب یا بد بودن حوادث تصمیم می‌گیرد. اگر حوادث را سودمند بداند واکنش مثبت و در غیر این صورت واکنش منفی نشان می‌دهد. هرچه به سود انسان باشد باعث خوشحالی و رضایت خاطر او می‌شود و هرچه به زیان او باشد باعث اندوه، خشم و اضطراب او می‌گردد. تجربیات بالینی تأثیر عوامل شناختی را بر عواطف آدمی نشان می‌دهد (آرنولد، ترجمه قراچه داغی 1379، 67).
‏2-2-2- ‏مفاهیم ‏عمده ‏نظریه‏‌های ‏شناختی
‏مفاهیم ‏عمده ‏نظریه‏‌های ‏شناختی ‏عبارتند ‏از‏: ‏ادراکات ‏ذهنی ‏شخص ‏از ‏رویدادها‏، ‏تفسیرها ‏و ‏استنادهای ‏مربوط ‏به ‏رفتارها‏، ‏الگوهای ‏فکری، بیانات ‏شخصی ‏و ‏راهبردهای ‏شناختی، حال ‏با ‏توجه ‏به ‏آنچه ‏گفته ‏شد ‏در ‏شناخت ‏درمانی ‏توجه ‏زیادی ‏به ‏جزئیات ‏و ‏نقش ‏تفکر ‏در ‏تغییرات ‏رفتاری ‏و‏ ‏عاطفی‏ می‌‏شود ‏زیرا ‏اگر ‏تحریف‌‏‌های ‏شناختی ‏مکرر ‏باشند‏، ‏به ‏ناراحتی ‏یا ‏اختلالات ‏روانی ‏منتهی‏ می‌‏شوند‏. ‏استنباط ‏کردن ‏و ‏نتیجه ‏گیری ‏جزء ‏کارهای‏ ‏مهم ‏انسان ‏هستند‏. ‏انسانها ‏باید ‏کارهای ‏خود ‏را ‏زیر ‏نظر ‏بگیرند ‏و ‏برای ‏برنامه‏ریزی ‏در ‏زندگی اجتماعی‏، ‏عاطفی ‏و ‏شغلی ‏خود ‏احتمال ‏پیامدها ‏را ‏بسنجد‏. ‏ولی ‏وقتی ‏تحریف‏‌های ‏شناختی ‏زیاد ‏هستند ‏نمی‌توانند ‏این ‏کارها ‏را ‏درست ‏انجام ‏دهند ‏و ‏دچار ‏اضطراب‏، ‏افسردگی ‏و ‏دیگر ‏اختلالات‏ می‌‏شوند‏. ‏شناخت ‏درمانگرها ‏تحریف‏‌های ‏شناختی ‏را‏ می‌‏یابند ‏و ‏به ‏بیماران ‏خود ‏کمک‏ می‌‏کنند ‏اشتباهات‌شان ‏را ‏بفهمند ‏و ‏تفکر ‏خویش ‏را ‏عوض ‏کنند) ‏شارف‏، ‏ترجمه ‏فیروزبخت 1387).
‏2-2-3- ‏رویکرد شناخت درمانی
‏شناخت‌‏ ‏درمانی عبارتست از حل منظم و ساخت‌مند مسأله. محدودیت زمانی دارد و به ندرت بیش از 30 جلسه طول می‌کشد. برای هر جلسه دستور کار تهیه می‌شود. بک معتقد است، درمان‌گر باید با گرمی و خلوص با مراجع همدلی کند. همچنین درمان‌گر باید الگوی اموری باشد که می‌خواهد آموزش دهد‏ (‏تاد‏ و ‏سی. بوهارت ‏1389، 438). ‏شناخت ‏درمانی‏، ‏روان‏درمانی ‏نظامداری ‏است ‏که ‏بر ‏پایه ‏نظریه، آسیب ‏شناسی
‏روانی، مجموعه‏‌ای ‏از ‏اصول ‏و ‏فنون ‏درمانی ‏و ‏انبوهی ‏از ‏دانش ‏است ‏که اساساً ‏از ‏بررسی‏‌های ‏تجربی ‏بوجود ‏آمده ‏است (کیمیایی 1392). مضمون ‏اصلی ‏نظریه‏‌های ‏شناختی ‏رفتار ‏درمانی ‏و ‏تغییر ‏رفتار ‏این ‏است ‏که ‏نحوه ‏تفکر ‏افراد ‏چگونه ‏احساس ‏و ‏رفتار ‏آنان ‏را ‏تعیین‏ می‌کند ‏هدف ‏شناخت ‏درمانی ‏تشخیص ‏و ‏اصلاح ‏افکاری ‏است ‏که ‏به احساس‌ها و ‏رفتار‏‌های ‏نامطلوب‏ می‌‏انجامد (سیف 1378، 74). ‏شناخت درمانی توسط آرون بک به عنوان درمانی دارای ساختار، کوتاه مدت و متمرکز بر حل مشکلات جاری و تغییر تفکر و رفتار نا‏‌‏کارآمد در دانشگاه پنسیلوانیا در اوایل دهه (1960) شکل گرفت. به طور خلاصه مدل شناختی می‌گوید که تفکر تحریف شده یا نا کارآمد (که روی خلق و رفتار بیمار تأثیر می‌گذارد) وجه مشترک تمامی آشفتگی‌های روان شناختی است. ارزشیابی واقع‏‏بینانه و تغییر واقع‏‏گرایانه تفکر منجر به بهبود خلق و رفتار می‌شود. بهبود پایدار با تغییر باورهای ناکارآمد زیر بنایی بیمار حاصل می‌شود. اصول خاصی هستند که زیربنای شناخت درمانی برای همه بیماران محسوب می‌شوند.
‏ ‏الف. ‏شناخت درمانی مبتنی بر مدل شناختی ویژه بیمار است. افکار کنونی بیمار که موجب تداوم مشکلات بیمار شده و رفتارهای مشکل ساز وی را نیز پیدا می‌کنند. سپس عوامل تسریع کننده‏‌‏ای که روی ادراکات بیمار تأثیر می‌گذارد شناسایی می‌شود. و سپس رویدادهای رشدی و الگوی پایدار تفسیر آن رویدادها بررسی می‌گردد.
‏ ‏ب. ‏شناخت درمانی مستلزم اتحاد درمانی قوی است. رابطه درمانی مبتنی بر گرمی، همدلی، اعتماد و توجه خالصانه است.
‏ ‏پ. ‏شناخت درمانی مبتنی بر همکاری دوجانبه و‏ ‏مشارکت فعال است. درمان یک کار تیمی است و بیمار و درمانگر با هم تصمیم می‌گیرند هر جلسه روی چه چیز کار کنند. در ابتدا درمانگر‏ ‏نقش فعال‏‌‏تری در تعیین سمت و سوی جلیات درمان دارد و‏ ‏با گذشت جلسات بیمار‏ ‏نقش‏ ‏فعال‏‌‏تری بازی ‏می‌کند‏.
‏ت. شناخت درمانی معطوف به هدف و متمرکز برحل مسأله است. درمانگر در جلسه اول می‌خواهد که بیمار مشکلاتش را فهرست کرده و اهداف خود را مشخص کند تا با کمک درمانگر به صورت واقع بینانه‏‌‏ای نیل به این اهداف را دنبال کنند.
‏ ‏ث. ‏شناخت درمانی بر زمان حال تأکید می‌ورزد. درمان اغلب بیماران مستلزم تأکید جدی بر مشکلات کنونی و موقعیت‏‌‏های خاصی است که بیمار را تحت فشار قرار می‌دهد.
‏ ‏ج. شناخت درمانی آمورشی است. هدف این است بیمار بیاموزد خود درمانگر خودش باشد و‏ ‏بر پیشگیری از عود تأکید می‌کند.
‏ ‏چ. ‏شناخت درمانی محدودیت زمانی دارد. بیماران مبتلا به اضطراب خفیف در چهار تا چهارده جلسه شرکت می‌کنند. البته همه بیماران ظرف چند ماه بهبود نمی‏ی‏ابند. برخی بیماران به یک الی دو سال درمان نیاز دارند تا بتوانند باورهای ناکارآمد انعطاف‏‏پذیر و الگوهای رفتاری که منجر به ناراحتی مزمن می‌شوند را تغییر دهند.
‏ ‏ح.‏ جلسات شناخت درمانی ساختار دارند. ابتدا در شروع جلسه خلق بیمار بررسی شده و با همکاری بیمار دستور جلسه تعیین می‌گردد. از بیمار خواسته می‌شود درباره جلسه قبل نظر دهد، تکالیف درمانی مرور می‌شوند، تکالیف جدید تعیین می‌شود، محتوای جلسه متوالیا‏ً‏ خلاصه می‌شود و در پایان جلسه از بیمار خواسته می‌شود در باره جلسه نظر و بازخورد بدهد. این ساختار در طی جلسات درمانی همواره ثابت است.
‏ ‏خ. ‏شناخت درمانی به بیماران می‌آموزد که افکار و باورهای نا کارآمد خود را شناسایی‏ ‏و ارزیابی کرده و‏ ‏به آن‏‏ها پاسخ دهد. درمانگر به بیمار کمک می‌نماید که افکار خود را به چالش کشیده و اعتبار و کارآیی آن‏‌‏ها را ارزیابی کند.
‏ر‏. ‏شناخت درمانی از فنون متنوعی برای تغییر تفکر، خلق و رفتار استفاده می‌کند. انتخاب یک فن بر‏ ‏مبنای ضابطه مندی درمانگر از بیمار و‏ ‏هدف درمانگر در‏ ‏آن جلسه به خصوص صورت می‌گیرد‏ (‏جوديت اس بك‏، 1392، 48-44).
‏2-2-4- ‏ا‏صول بنیادی درمان شناختی‏
‏ ‏بک که برای مدت چندین سال از روانکاوی استفاده می‌کرد به‏ «‏افکار خوکار‏»‏ درمانجویان خود علاقمند شد، افکار خودکار عقاید خصوصی هستند که محرک‏‌های ‏خاصی آن‏‏ها را راه می‌اندازند و به پاسخ‏‌های ‏هیجانی منجر می‌شوند. او به عنوان بخشی از مطالعه روانکاوی خود، محتوای رؤیای درمان‏‏جویان افسرده را برای خشمی که آنها به سمت خودشان بر‏ ‏می‏‌‏گردانند‏،‏ بررسی کرد. او متوجه شد بیش از خشمی که به خود برگردانده شده باشد، یعنی آن‏ ‏گونه که فروید در مورد افسردگی نظریه‏‌‏پردازی کرده بود، در تعبیر یا تفکر آنها سوگیری وجود دارد ‏(‏کری‏ ‏2005)‏. ‏شناخت درمانگر‏‌‏ها علاقه خاصی به تأثیر تفکر بر شخصیت دارند. اگر‏ ‏چه فرایندهای روانی علت اختلالات روانی نیستند ولی یکی از مؤلفه‌های مهم این اختلالات محسوب می‌شوند. در این، افکار خودکاری که انسان‏‌ها ‏آگاهی کمی از آن‏‌ها ‏دارند نقش مهمی در رشد و تحول شخصیت بازی می‌کنند. این افکار یکی از جنبه‌های عقاید و یا طرحواره‌های شناختی هستند و برای شناخت نحوه انتخاب کردن و استنباط انسان‏‌ها ‏مهم اند. آنچه در بررسی اختلالات روانی اهمیت ویژه‌ای دارد، تحریف‏‌های ‏شناختی است یعنی شیوه‌های فکری نادرستی که موجب غمگینی و نارضایتی انسان می‌شوند.
‏2-2-‏5‏- ‏شناخت درماني گروهي مايكل فري
‏ ‏شناخت درماني گروهي مايكل فري مبتني بر ‌شناخت درماني افسردگي بك (CT‏)‏، رفتار درماني عقلاني عاطفي اليس‏ (REBT‏)‏ و درمان بازسازي شناختي مك مالين (CRT‏)‏ مي‌‏باشد. علت انتخاب اين روش آموزش رواني اين است كه به مراجع قدرت كنش بالايي مي‌دهد و داراي گرايش شناختي بسيار قدرتمندي است و از سويي با توان و مهارت اغلب درمانگران نزديك‏تر و سازگارتر است (فری، 1998؛ صاحبی و همکاران 138‏2).
‏2-2-‏6‏- ‏مدل شناخت درمانی مایکل فری
‏مایکل فری در کتاب معروف خود، مدل شناخت درمانی را ترسیم نمود، که بر پایه شکل زیر می‌باشد.